1
Easy2Siksha
GNDU  -2021
  
 
(     )
 :    : 75
:    -    ,        
             
-
1. ()           
(b)          : x3-x-3=0
2. ()   
  ?     
   
(b)    3x² + 6x-45=0       
-
3. ()        -      
?      .
() -  
 :


2
Easy2Siksha




󰇛

󰇜
4. ()           
()        :
󰇛

󰇜


󰇛

󰇜

󰇛

󰇜
-
5. (a)         
 ?    
(b)  (X = 0) Y   Lagrangian      

-1
-2
2
4

-1
-9
11
69
6.(a)              
 ? 
()         1/3      :
󰆚
󰇡
󰇢

-
7. ()    -    
3
Easy2Siksha
()       ?     ?   
   :

10
20
30
40
50
60
80

32
20
25
35
40
28
45
8. ()   ?        

(b)                 
:

1993
1994
1995
1996
1997
1998

7
10
12
14
17
24
4
Easy2Siksha
GNDU  -2021
  
 
(     )
 :    : 75
:    -    ,        
             
-
1. ()           
(b)          : x3-x-3=0
:  A:    
             
  :
      ()        
    
    ,        
     
,           :
1. 
- :         

-          
     ,       
:    
   1/3      0.333333 ...
( ) ,     6      , 
  0.333333              
 
5
Easy2Siksha
2.   :       
  
       
      
     
      
: e^x: e^x = 1 + x + x^2/2      '  ! + x^3/3! + x^4/4! +...
 
    (, 4 )    ,  
   
     
  ,        ,   
     
     

3.  :    ,        
   
  = |  -   |
:  π    3.14159 ...    3.14 ,    :
|3.14159 - 3.14| ≈ 0.00159
4.  :           
    
 = (  / |   |) × 100%
:  π    :   = (0.00159 / 3.14159) × 100% ≈
0.0506%
5.  :           
              
:  
A = πr^2            
 
π         r     ,   
       
6.  :       ,    
     
:        ,        
           
          
 
   :
1.       
2.     
3.          
4.     
6
Easy2Siksha
,        
 B:       x^3 - x - 3 = 0  
              
      '        :
1. 
  [a, b]      f(a)  f(b)      
       -   
2. 
  c = (a + b) / 2    
3. 
f(c)    
4.  f(c) = 0 ( 0    ),  
  
5.  f(c)  f(a)    ,  
a c   
6.  f(c)  f(b)    ,  
b c   
7. 
2-6  
    
 
    ' 


,     '  : x^3 - x - 3 = 0
 1:      f(x) = x^3 - x - 3    [a, b]
    f(a)  f(b)    
  : f(1) = 1^3 - 1 - 3 = -3 () f(2) = 2^3 - 2 - 3 = 3 ()
 ! 
 [1, 2]     
 2:      ( ) 0.0001 '  
 1: c = (1 + 2) / 2 = 1.5 f(1.5) = 1.5^3 - 1.5 - 3 = -0.875 ()

 f(1.5) f(1)    , 
    :  :
[1.5, 2]
 2: c = (1.5 + 2) / 2 = 1.75 f(1.75) = 1.75^3 - 1.75 - 3 = 0.796875 ()

 f(1.75) f(2)    , 
    :  :
[1.5, 1.75]
 3:c = (1.5 + 1.75) / 2 = 1.625 f(1.625) = 1.625^3 - 1.625 - 3 = -0.119141 ()

   :  : [1.625, 1.75]

    
 ,       
   :
 4:c = 1.6875, f(c) = 0.319824 ()  : [1.625, 1.6875]
7
Easy2Siksha
 5:c = 1.65625, f(c) = 0.095581 ()  : [1.625, 1.65625]
 6:c = 1.640625, f(c) = -0.013092 ()  : [1.640625, 1.65625]
 7:c = 1.648438, f(c) = 0.041058 ()  : [1.640625, 1.648438]

            0.0001   

13   , 
  :  ≈ 1.6447265625 f(1.6447265625) ≈ -
0.0000047684
     ,          ,   
  
,       x^3 - x - 3 = 0    1.6447 
     : 1.6447^3 - 1.6447 - 3 ≈ -0.0000047684
  
  ,      ,         
    
     :
1.        .
2.              
(   '  )
3. 
     
        
 
,     :
1.            
2.         
3.         ,     
 ,            
         
        ,   -   
  :
1.   (       ):x ≈ 1.6447298858494002
2.  :x ≈ 1.6447265625
  = |1.6447298858494002 - 1.6447265625| ≈ 0.0000033233494002
8
Easy2Siksha
  = (0.0000033233494002 / 1.6447298858494002) × 100% ≈ 0.000202%
        
 ,  
   
 ,           
             
        
 ,    
           
 , -   ,       
     -
,     -,   
                
          
2. ()   
  ?     
   
(b)    3x² + 6x-45=0       
:A.  
1.   
  :
                 
  -             

-         ,  
   
             
 !
     
   
 :
a)    :    
   
  
         
b)   : -         
,         
c)  : 
         - 
   
 ,           
d)    :         
    
 ,      -    

9
Easy2Siksha
e)    :  ,    
           '    
2.    :  
        
     :
       -        
               
  --  :
 1:  -        (x1, y1)  (x2, y2)  
 2:            3: x1  x2 
  x-  y-        
    :
y = y1 + ((x - x1) / (x2 - x1)) * (y2 - y1)
:
x      
y   
(x1, y1)    
(x2, y2)    
:         : (1, 10)  (3, 20)

y-     x = 2  
   : y = 10 + ((2 - 1) / (3 - 1)) * (20 - 10) y = 10 + (1/2) * 10 y = 10 + 5 y = 15
 ,   y-  x = 2 15  
 :       : y^20 | *(3,20) | / 15 | * (2,15) <--
-    | / 10 | *(1,10) | +---+---+---+---> x 1 2 3
  -   ,       '
 
   :
     
   
        
10
Easy2Siksha
   :
       ,    
 
     -   
  -    
  :
  
  '    ,     
 ,      :
1.  :    -    
             

       '   
2.  :        
             
  
3. Lagrange :        '     
              
4.      :        
           
 
5.   :   
     '
    ,   
     
   
         '     
     ,          
    
B.      
,         :        3x²
+ 6x - 45 = 0    
  ,        ,  -   
         x-    ,    
    
       :
1.    (x0  x1)         
2.         
11
Easy2Siksha
3.      x-    
4.        ' , x0  x1        
    
5.    
     
 .
    '  : 3x² + 6x - 45 = 0
 1:    x0 = 3  x1 = 4   
f(x0) = f(3) = 3(3)² + 6(3) - 45 = 27 + 18 - 45 = 0 f(x1) = f(4) = 3(4)² + 6(4) - 45 = 48 + 24 - 45 =
27
!      f(x0)  f(x1)      
:
x0 = 2: f(2) = 3(2)² + 6(2) - 45 = 12 + 12 - 45 = -21 () x1 = 4: f(4) = 3(4)² + 6( 4) - 45 = 48
+ 24 - 45 = 27 ()
 !      .
 2:     
   :x2 = x0 - (f(x0) * (x1 - x0)) / (f(x1) - f(x0))
  :x2 = 2 - (-21 * (4 - 2)) / (27 - (-21)) = 2 - (-42) / 48 = 2 + 0.875 = 2.875
 3:f(x2) f(2.875) = 3(2.875)² + 6(2.875) - 45 ≈ 24.796875 + 17.25 - 45 ≈ -2.953125
()   
 4:  
 f(2.875)  ,   f(2), 
x0 2.875 
 :  : [2.875, 4]
 5:     :
 2:x2 = 2.875 - (f(2.875) * (4 - 2.875)) / (f(4) - f(2.875)) ≈ 3.0352
f(3.0352) ≈ 0.3199 ()
 : [2.875, 3.0352]
 3: x2 ≈ 3.0004
f(3.0004) ≈ 0.0036 ()
 : [2.875, 3.0004]
 4: x2 ≈ 3.0000
f(3.0000) ≈ 0.0000
12
Easy2Siksha

   ! 3x² + 6x - 45 = 0   x ≈ 3.0000 
  : 3(3)² + 6(3) - 45 = 27 + 18 - 45 = 0
, x = 3     
  
  :
               
,          -       
  
    :         '     ,  
                  
               ,    

    :
1.   '        
2.         ,    
3.      
 (    )
:
1.              
2.           
3.          -    
 ,     -       
           ,  
 ,                
        
           
 ,
              
 , 
            
              
 ,      ,         
            -
   , 
       
               

13
Easy2Siksha
-
3. ()        -      
?      .
() -  
 :






󰇛

󰇜
:        :
    
   ,       -
     :
a)  :             
 
     '  
b)  :      .        
  
 ,       
c)   
:    
        
  
    

2.        :
                
 :
a)  :             
               
     
:      : x + y = 5 2x - y = 1
 1:   x    y  : y = 5 - x
 2:    : 2x - (5 - x) = 1
 3:x   : 2x - 5 + x = 1 3x = 6 x = 2
 4:x = 2 y = 5 - x    y : y = 5 - 2 = 3
: (x, y) = (2, 3)
14
Easy2Siksha
b)    :           
        '        
       
:        : x + y = 5 2x - y = 1
 1: y      : (x + y) + (2x - y) = 5 + 1 3x = 6
 2: x   : x = 2
 3:y: 2 + y = 5 y = 3   x = 2    
: (x, y) = (2, 3)
c)  :           
                
             
d)  :            
              
  '  
e)   :          
               '  
 
f) -   :            
               
    
3. -   :
- ,       ,   
            , -
-              
-    :
 1:           2:   
           3:     
-
               
 1:    
               
            
15
Easy2Siksha
    :a₁x + b₁y + c₁z = d₁ a₂x + b₂y + c₂z = d₂ a₃x + b₃y + c₃z = d₃
    : [a₁ b₁ c₁ | d₁] [a₂ b₂ c₂ | d₂] [a₃ b₃ c₃ | d₃]
 2:     
       :
      
 -     ()        
   
           
   , 
      :
   -    
       
  
        1   ""   
 3: -
     , 
   -   ,
                  

,  -         :
 :x + 2y + z = 4 2x + 3y + 2z = 7 3x + 4y + z = 12
 1:    : [1 2 1 | 4] [2 3 2 | 7] [3 4 1 | 12]
 2:     :
a)      x       : R2 = R2 - 2R1 R3 = R3 -
3R1
[1 2 1 | 4] [0 -1 0 | -1] [0 -2 -2 | 0]
b)     y       : R3 = R3 - 2R2
[1 2 1 | 4] [0 -1 0 | -1] [0 0 -2 | 2]
      
 3: x, y,  z     -:
  : -2z = 2 z = -1
16
Easy2Siksha
  : -y + 0(-1) = -1 y = 1
  : x + 2(1) + 1(-1) = 4 x + 2 - 1 = 4 x = 3
 ,  : x = 3 y = 1 z = -1

             :
1(3) + 2(1) + 1(-1) = 4 2(3) + 3(1) + 2(-1) = 7 3(3) + 4(1) + 1(-1) ) = 12
-         '  :
1.  :  --         
 '     ,       

 
2. :   ,    '        
 
3. :            
,       
4.  :           
  
5.    :       
      
,        :
1. 
- : ,   '     , 
-
    ,        
 
2. :  ,       ( )  
            

3.  :         ' 
 ,         
   , -        
:
1. -  :           
     ,   1      
    
17
Easy2Siksha
2. LU :           ,  
    -         
  
3.   : ,   ,   -   
           
 , -         
             
   ,      
    
, 
          -   
    ,     -     
-    ,   '     , 
        -      
              
    
    -   ,        
    ,             
    '      
     
  
 '
 
          ,  
          '   
            
,  ,          
    
  
4. ()           
()        :
󰇛

󰇜


󰇛

󰇜

󰇛

󰇜
;  A:   
              
  '            
18
Easy2Siksha
        '       
:
1.   :     
    
,             
                
    , 2x + 3y = 7  , x  y    
 
2.    :        
     ,  
       
 : 2x + 3y = 7 4x - y = 1
   (x  y)       
3.   -:         
          
   ,        
 : [2 3] [x] = [7] [4 -1] [y] [1]
,     :   ,   ,   

4.     :  1:      
        (     ),
    ,        
 2:        A   A^(-1)   
,   A     ,         
 
,    , 
         3:
              
    '     4:     
   
5.     :  
     
 : 2x + 3y = 7 4x - y = 1
 1:  [2 3] [x] = [7] [4 -1] [y] [1]  
 2:        A = [2 3] [4 -1] 
   A^(-1) = [-1/10 3/10] [ 4/10 2/10]
 3:  A^(-1) A^(-1) * A * [x] = A^(-1) * [7] [y] [1]   
 4:   [x] = [-1/10 3/10] * [7] = [1] [y] [4/10 2/10] [1] [2]
 , x = 1  y = 2
19
Easy2Siksha
6.     :
            

   '       
            .
7. :
      (-)
   ,       '    
  
      ,  -   ,
  
    ()        
 : - 
-            
    '              
    '           
           
1. -  :-         
           ,  
              
-   : 1:       
     (   x1  ,   x2, ) 
      -       
 2:          ,  
          
 3:              ,
           
 4:           2   
              
     
 5:     4         
   -    
 ,       
   
 
20
Easy2Siksha
2. -   :
       .
           
         
4. :
        

    -    
        '   
,  -           :
x₁ + x₂ - x₃ = -2 x₁ + 3x₂ + 2x₃ = 11 x₁ + 3x₂ + x₃ = -4
 1:           ,
   x₁   1    
  :
x₁ + x₂ - x₃ = -2 ( 1) x₁ + 3x₂ + 2x₃ = 11 ( 2) x₁ + 3x₂ + x₃ = -4 ( 3)
 2:  1         : x₁ = -2 - x₂ + x₃  2
: x₂ = (11 - x₁ - 2x₃) / 3  3 : x₃ = -4 - x₁ - 3x₂
 3:    x₁ = 0, x₂ = 0,  x₃ = 0   
 4: 
      :
 1:x₁ = -2 - 0 + 0 = -2 x₂ = (11 - (-2) - 2(0)) / 3 = 13/3 ≈ 4.33 x₃ = -4 - (-2) - 3(4.33) = - 15
 2:x₁ = -2 - 4.33 + (-15) = -21.33 x₂ = (11 - (-21.33) - 2(-15)) / 3 = 20.78 x₃ = -4 - (-21.33)
- 3(20.78) = - 45.01
 3: x₁ = -2 - 20.78 + (-45.01) = -67.79 x₂ = (11 - (-67.79) - 2(-45.01)) / 3 = 56.27 x₃ = -4 -
(-67.79) - 3(56.27) = -104.02

      
  ,           -
        

     ,
 -       '      
5.   : -     ,      

  :
a) :  '     
   ω () 
      - (SOR)     
   :
21
Easy2Siksha
x_ = ωx_ + (1-ω)x_
 ω   ' 0  2     ω > 1   -   , 
ω < 1   -   
b)    :  ,       
  
c) :            
   
d)       :  ,      
     
    ω = 0.5   -     :
 1: x₁_calc = -2 - 0 + 0 = -2 x₁_ = 0.5(-2) + 0.5(0) = -1
x₂_calc = (11 - (-1) - 2(0)) / 3 = 4 x₂_ = 0.5(4) + 0.5(0) = 2
x₃_calc = -4 - (-1) - 3(2) = -9 x₃_ = 0.5(-9) + 0.5(0) = -4.5
 2:x₁_calc = -2 - 2 + (-4.5) = -8.5 x₁_new = 0.5(-8.5) + 0.5(-1) = -4.75
x₂_calc = (11 - (-4.75) - 2(-4.5)) / 3 = 8.25 x₂_ = 0.5(8.25) + 0.5(2) = 5.125
x₃_calc = -4 - (-4.75) - 3(5.125) = -14.625 x₃_ = 0.5(-14.625) + 0.5(-4.5) = -9.5625

    -  ,             -
 ,    ,       

 
6.  :       -    
 
,         ,   
  :
 1:    [1 1 -1 |  -2] [1 3 2 | 11] [1 3 1 | -4]
 2:     R2 = R2 - R1       
: [1 1 -1 | -2] [0 2 3 | 13] [1 3 1 | -4]
R3 = R3 - R1: [1 1 -1 | -2] [0 2 3 | 13] [0 2 2 | -2]
R3 = R3 - R2: [1 1 -1 | -2] [0 2 3 | 13] [0 0 -1 | -15]
 3:   -   : x₃ = 15   : 2x₂ + 3(15) = 13 2x₂
= 13 - 45 = -32 x₂ = -16   : x₁ + (-16) ) - 15 = -2 x₁ = -2 + 16 + 15 = 29
 ,  x₁ = 29, x₂ = -16,  x₃ = 15 
7.    :           :
22
Easy2Siksha
 1: 29 + (-16) - 15 = -2 ()  2: 29 + 3(-16) + 2(15) = 11 ()  3: 29
+ 3(-16) + 15 = -4 ()
      ,        
8.  ' :      
 :   -
         ,  
      
    , 
            
        '   :
   ( 1000  ),     
       
,    (     ),   
   
        '    (   
             ), -   
   
 ,   -         
  ,       
  -    
     ,   
       
     , 
        
        
 , -  ,      , ,  
  -     
     
 ,  
-          
             
23
Easy2Siksha
-
5. (a)         
 ?    
(b)  (X = 0) Y   Lagrangian      

-1
-2
2
4

-1
-9
11
69
 
        :
              -
                
     '     ,  
     
                
  
-   ,    '   
 :
1.   :         
     
2.  :  
     ,   
          
3.  :         ,  
    
4. : -      '    '
            
         
 '      ,
 
      -       
 ,    '   
24
Easy2Siksha
2.     
,            , 
   -,  -       
             :
a)     b)   

       
2 .    
                
                 
 ,   :
 1:     ,       (
 ' x)             x-   '

 2:         y-    

      :
  : Δy = y₁ - y₀, y₂ - y₁, y₃ - y₂, ...
  : Δ²y = Δy₁ - Δy₀, Δy₂ - Δy₁, ...
  : Δ³y = Δ²y₁ - Δ²y₀, ...

           
     

 3:          :
y = y₀ + p(Δy₀) +p(p-1)/2!+p(p-1)(p-2)/3!+...
:
y₀      y- 
p = (x - x₀) / h,  x     
   , x₀  x- , 
h x-     
Δy₀, Δ²y₀, Δ³y₀, ,  2      
 4:            
   
 y   
25
Easy2Siksha
2 .    
        ,        
               :
 1:         (x)    
 ,   
   x-   
 2:                :
  : y = yₙ - yₙ₋₁, yₙ₋₁ - yₙ₋₂, ...
  : ²y = yₙ - yₙ₋₁, yₙ₋₁ - yₙ₋₂, ...
  : ³y = ²yₙ - ²yₙ₋₁, ...
          
     

 3:           :
y = yₙ + p(yₙ) +p(p+1)/2!+p(p+1)(p+2)/3!+...
:
yₙ      y- 
p = (x - xₙ) / h,  x     
   , xₙ  x- , 
h x-     
󰳛²y󰳛³y󰳛, ,  2      
 4:            
   
 y   
    :
1. :            
 
2. :   '   ,        

3. :           
4. :          
 
    :
1. :-  ,     
26
Easy2Siksha
2. 
 :  , 
      
    
3. : - ,     ( 
     )     '   
4.   
,             
  ,     ,   
    ' 

     - -    ' 
      '           
 ,               
          :
 1:Lagrange        (x, y) , 

Lagrange   L(x)   :
Lᵢ(x) = ∏(j≠i) (x - xⱼ) / (xᵢ - xⱼ)
       1     x = x  0  x   xⱼ    
 2:      Lagrange   P(x)  y- 
            :
P(x) = ∑(i=0  n) y * L(x)
 3:            
 x- '
  
,         :
:Y   X = 0 Lagrangian     ,   :
 | -1 | -2 | 2 | 4 | -1 | -9 | 11 | 69
 1:Lagrange    
L₁(x) = [(x+2)(x-2)(x-4)] / [(-1+2)(-1-2)(-1-4)] = (x+2)( x-2)(x-4) / 15
L₂(x) = [(x+1)(x-2)(x-4)] / [(-2+1)(-2-2)(-2-4)] = (x+1)( x-2)(x-4) / -24
L₃(x) = [(x+1)(x+2)(x-4)] / [(2+1)(2+2)(2-4)] = (x+1)(x+2) )(x-4) / 24
L₄(x) = [(x+1)(x+2)(x-2)] / [(4+1)(4+2)(4-2)] = (x+1)(x+2) )(x-2) / 90
 2:     
P(x) = -1 * L₁(x) + (-9) * L₂(x) + 11 * L₃(x) + 69 * L₄(x)
27
Easy2Siksha
 3: x = 0 '     
P(0) = -1 * [2(-2)(-4) / 15] + (-9) * [1(-2)(-4) / -24] + 11 * [1(2)( -4) / 24] + 69 * [1(2)(-2) / 90] =
-1 * (16/15) + (-9) * (8/24) + 11 * (-8/24) + 69 * (-4/90) = -16/15 - 3 - 11/3 - 46/15 = -16/15 -
45/15 - 55/15 - 46/15 = -162/15 = -10.8
 ,  X = 0, Y ≈ -10.8.
  
   Lagrangian        ' Y- 
 -10.8    
   X 0  
4.       
  
          ,   
 :
1. :
           
,            
Lagrange            
 
2.  :
     '    ,   '    
            
Lagrange        '    
3.   :
  ,   '     ,   '
      
             
4. :
     '       
      
     
 
     -        
 (  )     '  
5. :
28
Easy2Siksha
         -   
     
Lagrange             
  
6.   :
         
  
         '    
7.    
  
,       ,   -
   :
1.   :    ,    
         ,  
  
   ,          
    
2.  :3D      
  3D  '        
3.   :    '    
( ,    ),        
       
4.  : ,    -    
        ,       

5.    (GIS):     
,           
  
6.  :CT   MRIs  2D   3D   
     
7.   :          
            
8.  :CAD  ,      
         
29
Easy2Siksha
9.      
       ,  
    ?   -
 :
1.   :
      ' ,      
   
    ,         
     
2.   :
      ,        
  ,          
  '    
3. 
 :
        ,   
     '  
,   ,         
4.  :
 
       ,     
 '    
5.   :
           ,  -
     
     
   -      
6.  :
 
    '        
   
7.  :
 ,             
 ,           
  
30
Easy2Siksha
8. 
         ,   
-
           
      :
   (   )   
               ,  
    
        
         
 , Lagrange  ,            
          '      
 ,        '    
             
 , -         (  
)      '   ,      ,
 ,  
   
 ,       ,     
     -       
 
 ,    -     
 
               '
 
  
             
, 
       -      
  -             - 
         
6.(a)              
 ? 
()         1/3      :
󰆚
󰇡
󰇢

     :
31
Easy2Siksha
(a)    
             
      ""     
    
        
     ,   :
1.  : , 
   ,  -  
    
  f(x) a  b    ,  
  n
-   
2.     : 
    '      
     f(x0), f(x1), f(x2), ..., f(xn),  x0 = a  xn = b 
3.  : - , 
  
   
 -    '    ,   - 
  
4.   : 
            
    
Trapezoidal    :
∫_a^bf(x) dx ≈ (ba)/2n * [f(x0) + 2f(x1) + 2f(x2) + ... + 2f(xn-1) + f(xn)]
:
a  b    
n -   
x0, x1, ..., xn     ' 
    
   :
(ba)/n  -   

 1/2     
         

    ,   (f(x1)  f(xn-1))    
 
        
 
Trapezoidal      .        - 
              ,   
 ' 
 :       
,     
 
32
Easy2Siksha
Trapezoidal          .      
     (-    ),  
  4 
   
 
,    1/3   :
()   1/3 
  1/3        ,     '
               
 ,      
   1/3     :
1.  :    , 
 [a,b] - 
  ,   1/3  ,  -    
     
2n -    
2.     :
  '      : f(x0),
f(x1), f(x2), ..., f(x2n).
3.   :   1/3    :
∫_a^bf(x) dx ≈ (ba)/6n * [f(x0) + 4f(x1) + 2f(x2) + 4f(x3) + 2f(x4) + ... + 4f(x2n-1) ) + f(x2n)]
:
a  b    
n -     (   2n - )
x0, x1, ..., x2n     ' 
    
  :
(ba)/2n  -   

        1/3    
       :    1     , 
-   4     ,   -   (
 ) 2     
                
     4:2:4        
  1/3    '       ,  
              
  ,               
 
-   
 
33
Easy2Siksha
,    1/3         ' 
:
∫_0^(π/2) √(sin x) dx
 1:-        6 - (n = 3)  

 2:  h = (π/2 - 0) / 6 = π/12   
 3: x     x0 = 0 x1 = π/12 x2 = π/6 x3 = π/4 x4 = π/3 x5 = 5π/12 x6 = π/2
 4:     f(x) = √(sin x)
f(x0) = √(sin 0) = 0 f(x1) = √(sin(π/12)) ≈ 0.4555 f(x2) = √(sin(π/6)) ≈ 0.6366 f(x3) = √ (sin(π/4))
≈ 0.7654 f(x4) = √(sin(π/3)) ≈ 0.8660 f(x5) = √(sin(5π/12)) ≈ 0.9415 f(x6) = √( (π/2)) = 1
 5:   1/3    
∫_0^(π/2) √(sin x) dx ≈ (π/2 - 0)/(6*3) * [f(x0) + 4f(x1) + 2f(x2) + 4f(x3) + 2f(x4) + 4f(x5) +
f(x6)]
≈ (π/18) * [0 + 4(0.4555) + 2(0.6366) + 4(0.7654) + 2(0.8660) + 4(0.9415) + 1]
≈ (π/18) * [0 + 1.8220 + 1.2732 + 3.0616 + 1.7320 + 3.7660 + 1]
≈ (π/18) * 12.6548
≈ 1.1781
 , 6 -     1/3       ∫_0^(π/2) √(sin
x) dx     1.1781 
        ,    1.1803     
      
          
 ,      
    
 :
1.  √(sin x) 0      x = 0  , 
 sin(0) = 0
2.   x 0  π/2   , sin(x) 0  1   ,   √(sin x)   , 
  (   )
3.  0  π/2       
 
4.     0  1    ,   π/2 ( 1.57)  ,
 
     π/2    ,    
5.     1   ,     
      ,
  1    
34
Easy2Siksha
      , 
-     
 ,  
6   100 -    ,      
    
                
  ,    
    , 
  
      ,    ( ) ,  
  
,       
     , ,    
   :
1.   ,     -       
    ,          
2.  ,           
        
3.  ,             - 
 
 
4.  ,             
      
 
      (    )  

      '      
  '    ,              
-       
 ,        ,       
-    
     -  
        ,   -    -
  ,        
       
   (     
) '    ,      (  
       )        
, 
  '       ,       
       
       
 
 ,           
           
 
'  
             
 ,  
            
35
Easy2Siksha
 
 ,    -      '     
 
          
 :
             
    ,   ,      
       
            ,
 ,  ,     -   
    
           
 
7. ()    -    
()       ?     ?   
   :

10
20
30
40
50
60
80

32
20
25
35
40
28
45
 A:    
                  

     :
1.  ()
2. 
3. 
      :
1.  ():     ""    
 , 
          
  
36
Easy2Siksha
 ,         : 80, 85, 90, 95, 100
  : a)   : 80 + 85 + 90 + 95 + 100 = 450 b)    
 : 5 c)    : 450 ÷ 5 = 90
 ,  ()   90 
   
           ,
   ()             
2. :              
             ,   
          ,  
   
  
       : 80, 85, 90, 95, 100
      ,   5  () ,     : 90
      ,  98 ,       : 80, 85, 90,
95, 98, 100
      : 90  95   , 
  : (90 + 95)
÷ 2 = 92.5
   
         '    

           ,    
      
3. :                
 
 ,    
           
    -     
      : 2, 3, 3, 4, 4, 4, 5, 5
  , 4     ,         4  
   (        
 )     
      
         ""    :
     ,   '     
     ,           
 
       ,       
   
    
37
Easy2Siksha
 ,              
     ,      '       
   ,               

 : 
         
       '  
  ,            
  -1  +1     :
+1               
  ,    '  
-1                ,
   '  
0            

-    +1  -1    ,      

 :
        +0.8   ,      
-   ,       
         +0.7     ,   
             
     -0.6   ,       - 
 ,    
          
  
   
       
           
   ,      
  :
-       ,      -   
     --  :
1. X   Y       '  
2.  (X,Y)  : a)   (X - X  )  (Y - Y  ) b)  
  c)    
3.  2b     2c     
38
Easy2Siksha
4.    : r = Σ((X - Xmean)(Y - Ymean)) / sqrt(Σ(X - Xmean)² * Σ(Y -
Ymean)²)
: r =   X =    XY =    Y Xmean = X   
Ymean = Y    Σ = sqrt   =  
,           :
 (): 10, 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80  (): 32, 20, 25, 35, 40, 28, 38, 45
 1:     X () = (10 + 20 + 30 + 40 + 50 + 60 + 70 + 80) / 8 = 45 Y ()
  = (32 + 20 + 25 + 35 + 40 + 28 + 38 + 45) / 8 = 32.875
x
y
x-
xmean
y-
x-
xmean
y-
x-xmean
x-
)
2
y-
)
2
10
32
-35
-0.875
30.625
1225
0.765625
20
20
-25
-
12.875
321.875
625
165.765625
30
25
-15
-7.875
118.125
225
62.015625
40
35
-5
2.125
-10.625
25
4. 515625
50
40
5
7.125
35.625
25
50.765625
60
28
15
-4.875
-73.125
225
23.765625
70
38
25
5.125
128.125
625
26.265625
80
35
35
12.125
424.375
1225
147.015625
 2:      
 3:      
Σ((X - Xmean)(Y - Ymean)) = 975 Σ(X - Xmean)² = 4200 Σ(Y - Ymean)² = 480.875
 4: -   
r = 975 / sqrt(4200 * 480.875) = 975 / sqrt(2019675) = 975 / 1421.15 = 0.686
 ,           0.686 
  :
0.686               
 
      ,   ', -   ,  
  ,   
 (  1   )
39
Easy2Siksha
           ,     
  '        ,       

 -          ,   (  , ,
, )        
 
-  ,       :
1.    : 
       
,  
   '   -    
2.  :            
 -       
3.      :-  
 , 
        
    
 ,          

4.  : , -        
            
5.  :       -   
    
,            
      :
1.  :     , -    
 
        ,       
 
2.  :  -       
    -         

 
3. :        '    , 
 '      
4.  :  
         ,  
     
5.   :        
  
  
          ,      
     :
40
Easy2Siksha
1.   :            
       
   
2.  :           
     
3. -   :       - (  
)    
,       
   
4.  :           
     
 ,     (, ,  )       
           , ,    
   ""              
                ,  
       
      '   ,      
    ,            
               , 
                 
   
8. ()   ?        

(b)                 
:

1993
1994
1995
1996
1997
1998

7
10
12
14
17
24
:  A:   
               
                 
         ,   
41
Easy2Siksha
                
  
    :
1.  :         
  :    ( X    )   
 ( Y    )    -  
         
   :    
      
     (X)    (Y)     
 (  )
Y ( )
2
65
3
70
4
80
5
85
6
90
  , 
  -          
                 
:
Y = a + bX
: Y -    X         a Y-
  (     '  ) b   (    
    )
2.  :        
 
              
               
  
   :        , 
     (X1)        (X2) 
 '        
42
Easy2Siksha
X1 ( 
)
X2 (
)
Y (
)
2
10
65
3
15
70
4
20
80
5
25
85
6
30
90
  ,      :
Y = a + b1X1 + b2X2
: Y -    X1 X2        
 ,        a  Y- b1    
  b2     
 :
1.   :
o           
 
o            
  
2. :
o          , 
  -
        
o     , 
  -   
     
43
Easy2Siksha
3. :
o     '        
  
o        ,       
  
4.  :
o          
 
           
o          ,    
     
5.   :
o   
         
o             -
    
      
6. :
o   : Y = a + bX
o   : Y = a + b1X1 + b2X2 + ... + bnXn
7. :
o    --     
  
o     -        
   ,    ,  ,  
 
              
          ,   
 , -        
 B:       
,                    
                
          
44
Easy2Siksha
 :


1993
7
1994
10
1995
12
1996
14
1997
17
1998
24
 1: 1993, 1994, 1995, 1996, 1997, 1998   1, 2, 3, 4, 5, 6    
          
 
X ()
Y ()
1
7
2
10
3
12
4
14
5
17
6
24
 2:        
    :
ΣX (X   )
ΣY (Y   )
ΣXY (X  Y    )
ΣX² ( X   )
n (   )
ΣX = 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 = 21
ΣY = 7 + 10 + 12 + 14 + 17 + 24 = 84
ΣXY = (1×7) + (2×10) + (3×12) + (4×14) + (5×17) + (6×24) = 371 ΣX² = 1² + 2² + 3² + 4² + 5² + 6²
45
Easy2Siksha
= 91
n = 6
 3: (b)  y- (a)     -     :
b = (n × ΣXY - ΣX × ΣY) / (n × ΣX² - (ΣX)²)
a = (ΣY - b × ΣX) / n
  :
b = (6 × 371 - 21 × 84) / (6 × 91 - 21²) = (2226 - 1764) / (546 - 441) = 462 / 105 = 4.4
a = (84 - 4.4 × 21) / 6 = (84 - 92.4) / 6 = -8.4 / 6 = -1.4
 4:       :
Y = a + bX Y = -1.4 + 4.4X
 X    (1993  1, 1994  2, )  Y   
 5:    :
 Y = -1.4 + 4.4X       
     
:
1.  ( = 4.4) 
  , , 1993  1998      4.4
   
2. y- (a = -1.4)        
, 
 
" 0" (       
)    
 
3. 
                
     :
o 1993  (X = 1): Y = -1.4 + 4.4(1) = 3
o 1998  (X = 6): Y = -1.4 + 4.4(6) = 25
4. 
      -      ,  
           :
o 1999 (X = 7) : Y = -1.4 + 4.4(7) = 29.4
5.             
 
-         ,     
 
             , 
  
                :
46
Easy2Siksha

 
 
1993
7
3.0
1994
10
7.4
1995
12
11.8
1996
14
16.2
1997
17
20.6
1998
24
25.0
  
  ,            ,
                
  
      :
1. :             
   
2.   :            
3.    :
  ,      
      
      :
1.   :       ,      
    
 
2.    :        
,   '    
3.   :     
  
   ,    ,  ,   
 
47
Easy2Siksha
    , 
   :
1.    -  
       
,    
2.          ,  
      
3.      - (  -   ) 
           
4.            
 ,  ,    ,     
          
    
  ,          ,    
              
  ,       '  ,    
        
 ,          , -    
             , 
,  ,        
  
   ,           
 ,               
  
:      Ai      ( )      
         , 
  '        
